نکاتی از شگفتی های آمازون که نمی دانستید - گالری ابزار زیبا

به گزارش گالری ابزار زیبا، جنگل بارانی آمازون بزرگترین جنگل بارانی استوایی به جای مانده در دنیا است، بیشترین تنوع زیستی را دارد، از هر ده گونه شناخته شده یک گونه در اینجا یافت می گردد که بسیاری از آن ها در خطر انقراض هستند و هیچ جای دیگری یافت نمی شوند. این جنگل بزرگ و زیباست و از اهمیت حیاتی برخوردار است، به ویژه به علت مقادیر زیاد کربنی که دارد و روی الگوهای بارندگی در سرتاسر آمریکای جنوبی و بر اقلیم سراسر سیاره اثر می گذارد.

به گزارش فرادید؛ در 40 سال گذشته، حدود یک پنجم جنگل های بارانی قطع یا سوزانده شدند تا برای گاوداری ها و سایر فعالیت ها راه سازی گردد. اکنون دانشمندان بیم آن را دارند که این جنگل در آستانه آسیب جبران ناپذیر باشد. جنگل بارانی آمازون 5.5 میلیون کیلومتر مربع از آمریکای جنوبی را پوشش می دهد. ما باید همین حالا اقدام کنیم تا یکی از آخرین عجایب واقعی دنیا را نجات دهیم.

جنگل بارانی آمازون که 9 کشور از جمله برزیل، پرو و کلمبیا را در برمی گیرد، 5.5 میلیون کیلومتر مربع را اشغال می نماید. کمتر از نیمی از این منطقه حفاظت شده است. رودخانه آمازون که از میان آن می گذرد، بیش از 6500 کیلومتر جریان دارد. این دومین رودخانه طولانی دنیا پس از نیل است و عامل حدود 15 درصد از کل برون ریزی رودخانه های سیاره به اقیانوس ها است.

چه کسی در جنگل بارانی آمازون زندگی می نماید؟

مردم دست کم 10 هزار سال است که در آمازون زندگی می نمایند. ساکنان باستانی درختان بومی مانند آجیل برزیل، نخل ماریپا و درخت کاکائو کشت می کردند و به مرور زمان این روال بر آرایش این جنگل بارانی اثر گذاشت. برای نمونه، بخش جنوب غربی از این گونه ها غنی است.

اواخر قرن پانزدهم وقتی نخستین اروپاییان وارد آمریکای جنوبی شدند، حدود 6.8 میلیون بومی در آنجا زندگی می کردند. استعمارگران حامل بیماری های عفونی مانند مالاریا و آنفولانزا بودند که باعث مرگ میلیون ها آمازونی شد. هزاران آمازونی دیگر نیز برده یا آواره شدند.

امروزه حدود 30 میلیون نفر در منطقه آمازون زندگی می نمایند که 2.7 میلیون نفر آن ها بومی و بیش از 350 گروه از قومیت های مختلف هستند. بیشتر آن ها در منطقه ها حفاظت شده بومی به نام رِسگوآردو زندگی می نمایند که سبک زندگی شان ترکیبی از عناصر سنتی و غربی است. با این حال، حدود 60 قبیله در انزوای خودخواسته زندگی می نمایند و تا حد زیادی به روش های آزموده شده اجداد خود پایبند مانده اند.

چقدر تنوع زیستی در آمازون وجود دارد؟

آمازون دست کم 10 درصد از تنوع زیستی شناخته شده دنیا را در خود جای داده است. از مرغ مگس خوار گرفته تا گندمرغ، بیش از 1000 گونه مختلف پرنده، بیش از 500 گونه خزنده مختلف از جمله کایمان سیاه و آناکوندای سبز و بیش از 400 گونه دوزیست از جمله وزغ غول پیکر نیشکر و قورباغه سمی در آمازون وجود دارد.

این منطقه پناهگاه بیش از 300 گونه پستاندار از جمله سمورهای غول پیکر، پلنگ راه راه آمریکایی و تنبل است. بعلاوه یکی از آخرین پناهگاه های جگوارها و دلفین های صورتی رودخانه است. رودخانه آمازون دارای حدود 3000 گونه ماهی آب شیرین است که بیشتر از هر سیستم رودخانه ای دیگر است. از هر پنج گونه ماهی یکی اینجا زندگی می نماید.

تخمین زده می گردد حدود 2.5 میلیون گونه حشره در آمازون باشد.گاهی فقط روی یک درخت در جنگل آمازون، انواع مورچه ها بیش از انواع مورچه در بعضی کشورهاست. زندگی گیاهی را از قلم نیندازیم. جنگل بارانی آمازون دارای حدود 80 هزار گونه گیاهی از جمله 390 میلیارد درخت از حدود 16000 گونه است.

آمازون چندساله است؟

هیچکس به طور حتم نمی داند. بعضی فکر می نمایند جنگل های بارانی آمازون در دوران ائوسن، حدود 55 میلیون سال پیش، پس از کاهش دما و توسعه اقیانوس اطلس به اندازه ای که منطقه را گرم و مرطوب کند، آغاز به شکل گیری کردند.

بعضی کارشناسان فکر می نمایند که این اتفاق بعدتر رخ داد یعنی حدود 15 میلیون سال پیش پس از برخورد صفحات تکتونیکی آمریکای جنوبی و نازکا به هم و تشکیل آند و ایجاد یک دریاچه آب شیرین بزرگ که حوضه آمازون را پوشاند. چندین دوره یخبندان بعد، آب آغاز به جریان یافتن از آند به اقیانوس کرد. رودخانه آمازون به دنیا آمد. رسوبات کوه ها به حوضه آمازون ریخته و خاک مورد نیاز برای رشد جنگل بارانی را فراهم کردند.

کسانی هم هستند که فکر می نمایند زمان شکل گیری این جنگل بارانی از این هم تازه تر است. یک مطالعه نشان می دهد که تا یک پنجم حوضه آمازون می توانست علفزار باشد تا این که بر اثر تغییرات طبیعی، آب و هوای آن حدود 2000 سال پیش مرطوب تر و سبب رشد درختان بیشتری شد.

چرا آمازون اینقدر مهم است؟

هر گونه ای که در آمازون زندگی می نماید مهم است، نه فقط به خودی خود، بلکه به علت نقش مهمی که در زیست بوم گسترده تر ایفا می نماید. شکارچیان، لاشخورها، پخش نمایندگان بذر، تجزیه نماینده ها و گرده افشان ها از جمله این گونه های مهم هستند که منابعی حیاتی برای مردم بومی آمازون به شمار می آیند و بعلاوه مخزنی از راه چاره های بالقوه برای مسائل دنیای هستند. کشف مهارنماینده های ACE که امروزه به طور معمول برای درمان فشار خون بالا از آن ها استفاده می گردد، با الهام از افعی سمی برزیلی انجام شد.

در همین حال، مورچه های برگ بُر که برگ ها را جمع آوری می نمایند تا قارچ هایی را بارور نمایند که لاروهایشان از آن ها تغذیه می نمایند، از شاخ و برگ های غنی از قارچ کش های طبیعی اجتناب می نمایند. مطالعه آن ها می تواند به ما در کشف ترکیبات ضدقارچی نو یاری کند.

بخار آب آزاد شده از جنگل، جریان های بزرگی را در آسمان ایجاد می نماید که بر سیستم های آب و هوایی دور و نزدیک اثر می گذارد. بیش از 50 درصد بارندگی آمازون از خود جنگل است، اما باران را تا جنوب آرژانتین نیز می رساند، جایی که کشاورزی به آن نیاز دارد.

با این حال، تصویر بزرگتر روی توانایی جنگل بارانی برای ذخیره کربن متمرکز است. جنگل بارانی آمازون را گاهی ریه های زمین می نامند، چون دی اکسید کربن را دم و اکسیژن را در مقیاس بزرگ بازدم می نماید. حدود 123 میلیارد تن کربن در جنگل ها و خاک های آمازون ذخیره می گردد.

اگر به بریدن درختان آمازون ادامه دهیم چه اتفاقی می افتد؟

درختان جنگل بارانی آمازون قطع می شوند تا برای گاوداری ها و مزارع سویا و سایر محصولات راه باز گردد. تغییرات آب و هوایی، استخراج معادن، فراوری الوار و توسعه جاده ها، خانه ها و سایر زیرساخت ها نیز در نابودی آن نقش دارند.

بیش از 18 درصد جنگل بارانی آمازون تا به امروز تخریب شده و 17 درصد دیگر رو به نزول است. با ناپدید شدن زیستگاه جانداران این جنگل، بسیاری از گونه ها مانند شیر طلایی تامارین و تاپیر آمریکای جنوبی به سمت انقراض سوق داده می شوند.

قطع و سوزاندن، درختان جذب نماینده دی اکسید کربن را از بین می برد و کربن ذخیره شده آن ها را دوباره در جو آزاد می نماید.

نابودی جنگل بارانی آمازون به تغییرات آب و هوایی دامن می زند و حالا دانشمندان نگران نزدیک شدن آن به نقطه اوج هستند که در آن صورت آمازون دیگر قادر به فراوری بارندگی و حمایت از زیست بوم های خود نخواهد بود. بخش هایی از جنگل بارانی ممکن است به دشت خشک و مستعد آتش تبدیل شوند. با کم شدن تعداد درختان، توانایی جذب کربن در این نقطه از زمین بیشتر فرسایش می یابد و پیامدهای منفی برای تغییرات آب و هوایی خواهد داشت.

چه اندازه از آمازون هنوز کاوش نشده است؟

پیاده روی در جنگل بارانی انبوه و دست نخورده آمازون آسان نیست، بنابراین بخش هایی از آن ناشناخته به جای مانده اند. هیچ کس دقیقاً نمی داند مقیاس ناشناخته های آمازون چقدر است، اما فناوری به محققان یاری می نماید این منطقه ها صعب العبور را مطالعه نمایند.

دانشمندان یک دستگاه سنجش از راه دور را بر فراز بخشی از آمازون بولیوی به پرواز درآوردند و از لیزر برای نقشه برداری از زمین استفاده کردند. تصاویری که سال گذشته منتشر شد، حضور دو سکونتگاه باستانی را نشان میداد که با اهرام مخروطی، ساختمان های خاکی و تراس های مصنوعی کامل شده و به وسیله شبکه ای از راهروهای مرتفع احاطه شده بودند (تصویر زیر). مردم احتمالاً در نواحی اطراف تراس زندگی می کردند و برای رفت و آمد از گذرگاه ها استفاده می کردند. آب انبارها و کانال هایی هم شناسایی شدند.

وجود این سایت در تناقض با روایت هایی است که می گویند قبل از ورود اروپاییان، آمازون یک سرزمین وحشی بکر بود که جمعیت های بومی آن را تغییر نداده بودند.

در عوض، اکنون تصور می گردد این سرزمین به وسیله فرهنگ کاسارابه که بین سال های 500 تا 1400 پس از میلاد اینجا زندگی می کردند، تغییر یافته است. این یک علت دیگر برای مطالعه و حفظ آمازون است. اکنون دانشمندان تصور می نمایند بسیاری از شهرهای گمشده دیگر نیز در آمازون در انتظار کشف شدن هستند.

آیا می توان جنگل های آمازون را دوباره رشد داد؟

در وهله اول بهتر است درختان این جنگل را قطع نکنیم، اما با گذشت زمان، جنگل های بارانی استوایی گاهی اوقات می توانند احیا شوند. طبق مطالعه ای که روی جنگل های بارانی سه قاره انجام شد، خاک حدود 10 سال، تنوع زیستی گیاهی و جانوری حدود 60 سال و زیست توده کلی حدود 120 سال طول می کشد تا شرایط اولیه خود را به دست آوردند.

این امر تا حد زیادی به علت پدیده ای به نام جانشینی ثانویه است. اگر بعضی از جنگل های استوایی را به حال خودشان رها کنید در عرض 20 سال می توانند به حدود سه چهارم شرایط رشد قدیمی خود دست یابند.

این رویکرد بهتر از کاشت درختان نو است. باززایی طبیعی از نظر تنوع زیستی، بازیابی مواد مغذی و کاهش تغییرات آب و هوایی از کاشت بهتر است. با این حال، این تنها در صورتی امکان پذیر است که گیاهان و جانوران کافی وجود داشته باشند تا زمینه ساز این تغییرات شوند.