نقد سریال بازی مرکب؛ سرگرم کننده و تماشایی - گالری ابزار زیبا

به گزارش گالری ابزار زیبا، بعد از پلتفرم (گالدر گازتلو اوروتیا - 2019) و انگل (بونگ جون هو - 2019)، بازی مرکب سومین اثر مهم دو سه سال اخیر دنیای سینما و تلویزیون است که اختلاف طبقاتی و بی عدالتی های اجتماعی را دستمایه­ داستان خود قرار می­ دهد. به نظر می ­آید دیگر باید این دستمایه را موج تازه­ ای در نظر بگیریم که جالب توجه فیلم سازان قرار گرفته است. این موج چند قانون ساده دارد، خلق داستان هایی قابل فهم و تا حدودی سطحی و عامه پسند درباره فقر و بی عدالتی و اختلاف طبقاتی و حرص و طمع ثروتمندان. این فیلم ها معمولا فرایند سرراستی دارند، نشانه سازی هایشان کاملا رو و معین است و هر مخاطبی با کمی دقت، می تواند تمام پیغام های آشکار و پنهان مد نظر سازندگان شان را پیدا کند. آثار این چنینی از آنجا که دست روی داغ دل مردم می گذارند، خیلی سریع جلب توجه می نمایند و به محبوبیت زیادی می رسند. چون به محلی برای سر برآوردن بغض های فروخورده مردمی تبدیل می شوند که تمام این بی عدالتی ها و سختی ها را با گوشت و پوست و استخوان خود حس نموده اند. این فرایند بعید است به این زودی ها فراموش گردد. سریال بازی مرکب از هوانگ دونگ-هیوک، آخرین اثری است که به سراغ چنین داستانی رفته است، اثری که هم عناصر کلیشه ای زیادی دارد و هم چند ویژگی خاص و تماشایی دارد که باعث تمایز آن از دیگر آثار این چنینی می گردد.

بازی مرکب داستان مردی میان سال به نام سونگ گی-هون (لی جونگ جه) است که زندگی اش سرشار از شکست و ناامیدی و فقر است. او که هیچ امیدی به اصلاح زندگی خود ندارد، در ایستگاه مترو با یک مرد کت وشلواری مرموز آشنا می گردد که به او پیشنهاد حضور در یک بازی را می دهد. سونگ پیشنهاد او را می پذیرد و متوجه می گردد همراه با 455 نفر دیگر وارد یک مجموعه بازی جالب شده است که جایزه نفر اول آن حدود 38 میلیون دلار است. این مجموعه بازی شامل 6 بازی سنتی و قدیمی کره ای می گردد و فرایند بامزه ای دارد. مشکل این است که هرکسی که در این بازی ها ببازد، کشته می گردد! سونگ و بقیه شرکت نمایندگان در این بازی که می دانند دیگر راهی برای بهبود زندگی خود ندارند، تصمیم می گیرند آن را ادامه بدهند.

یک ویژگی خوب بازی مرکب فرایند مجذوب نماینده و پرتعلیق آن است. بازی ها فرایند پرهیجان و تماشایی دارند و تک تک شان هیجان مخاطب را به اوج می رسانند. تک تک شخصیت هایی که در این بازی ها حضور پیدا نموده اند، آدم هایی فقیر و از طبقه پایین جامعه هستند. جالب این است که شرکت نمایندگان هر زمان که بخواهند می توانند با رأی گیری، از ادامه بازی ها انصراف بدهند. اما بیشترشان ترجیح می دهند که بازی ها را تا سرانجام پیش ببرند. نقطه قوت اثر هم همین است که این همه کشت وکشتار و خشونت و بی رحمی، آگاهانه و با انتخاب خود شرکت نمایندگان صورت می گیرد. آن ها دیگر به ته خط رسیده اند و هیچ راه دیگری برای نجات خود ندارند. این چیزی است که مخاطب بازی مرکب با تمام وجود احساس می نماید.

بازی مرکب از نظر شخصیت پردازی خیلی خوب عمل می نماید. همان طورکه انتظار می رود، چند شخصیت هستند که از بقیه متمایز می شوند و داستان بیشتر روی آن ها متمرکز می گردد. این شخصیت ها هم تنوع خوبی دارند و هم داستان زندگی اشان خیلی خوب و با حوصله روایت می گردد. نکته هراسناک سریال هم همین است که ما می دانیم در این شش بازی مرگبار، در نهایت تنها یک نفر قرار است زنده بماند و به جز یک نفر، تمام این شخصیت های دوست داشتنی که پیش روی خود می بینیم، قرار است کشته شوند. از پناهنده ای از کره شمالی گرفته تا مهاجر پاکستانی و پیرمردی که توموری خطرناک در سر دارد، تمام این افراد قرار است در این بازی مرگبار برای بقا بجنگند. این رقابت گلادیاتور گونه بین آدم هایی از پایین ترین طبقه اجتماع که اتفاقا رفاقت هایی هم بینشان برقرار شده است، یکی از جنبه های سریال است که خیلی خوب پیاده شده است.

تمام بخش های بازی مرکب به این قوت نیستند. متأسفانه سریال به تدریج وارد بخش های کلیشه ای می گردد. روایت داستان کم کم قابل پیش بینی می گردد. برخی ماجراهای فرعی (مثل ورود مخفیانه افسر هوانگ جون-هو با بازی وی ها-جون به تشکیلات سردمداران این بازی ها) اضافی و غیرضروری به نظر می رسند. آن غافلگیری پایانی هم که در قسمت پایانی رخ می دهد، ناگهانی و حساب نشده به نظر می رسد و مثال های زیادی را برای نقض آن می توان پیدا کرد. اما شاید مهم ترین ایراد سریال، شعارزدگی آن باشد. پیغام های مد نظر فیلم ساز به صورت مستقیم به صورت مخاطب پرتاب می شوند. در جامعه عدالت نیست، ثروتمندان حریص و بی رحم هستند، فقرا راهی برای نجات خود ندارند، در تک تک بخش های سریال می توان پیغام های این چنینی پیدا کرد که به گل درشت ترین شکل ممکن مطرح می شوند. ثروتمندانی که به تماشای بازی این شرکت نمایندگان بیچاره نشسته اند همه ماسک های حیوانات درنده خویی چون شیر و عقاب و خرس را به صورت زده اند. این نماد پردازی ها از نظر مقدار سادگی و گل درشتی، ما را یاد نمایش های دوران مدرسه می اندازند!

ولی بازی مرکب یک ویژگی مهم دارد که هم وجه تمایزش است است و هم در کمتر اثر دیگری می توان نمونه اش را پیدا کرد. بازی هایی که شرکت نمایندگان ملزم به حضور در آن ها هستند، بازی های سنتی و قدیمی خود کره هستند. بازی هایی مربوط به چند دهه پیش که الان دیگر فراموش شده اند. این نگاه بومی فیلم ساز شاید تحسین برانگیزترین ویژگی فیلم باشد. شاید بازی مرکب درباره سرمایه داری و فقر و اختلاف طبقاتی باشد، ولی استفاده از بازی های بومی، ترفند زیرکانه ای است که باعث شده سریال به اثری درباره کره و برای مردم کره تبدیل گردد. تاریخ سینما را که مرور می کنیم، می بینیم که تمام فیلم سازان مطرح دنیا اولویت اصلی اشان صحبت درباره محیط بومی خود و سرزمین و خانواده ای بوده است که در آن بزرگ شده اند. از کوروساوا گرفته که بیشتر آثارش درباره تاریخ ژاپن بودند، یا فلینی که اصلا درباره زندگی و کودکی خودش فیلم می ساخت، تا برگمان و وودی آلن که کل سینمایش در نیویورک خلاصه می گردد. این تمهید هوشمندانه و زیرکانه هوانگ دونگ-هیوک باعث شده است که بازی مرکب هم هویت خاص خود را داشته باشد و یک اثر معمولی نباشد.

به نظر می آید هوانگ دونگ-هیوک نویسنده و کارگردان، با این کار هدف دیگری داشته است و به آن به چشم یک ایده مجذوب نماینده صرف نگاه نمی نموده است. در جایی از فیلم یکی از شرکت نمایندگان که دختر جوانی است می گوید که این بازی ها مال این پیرمردها و پیرزن های عقب افتاده است و ما جوان ها چیزی از آن سر درنمی آوریم. به نظر می آید نگرانی اصلی کارگردان هم همین بوده است. اینکه با ورود اینترنت و موج سنگین فرهنگ غرب، سنت ها و باورهای اصیل کره ای در حال از بین رفتن هستند. شرق آسیا از جمله بخش هایی از دنیا است که هنوز خیلی خوب پیروز شده در برابر تهاجم فرهنگی غرب مقاومت کند، ولی حتی در آنجا هم نشانه هایی از تغییر و از بین رفتن ارزش های پیشین دیده می گردد. ژاپنی ها که خیلی زود متوجه این خطر شدند و در انیمه هایشان به بحث درباره آن پرداختند و سعی کردند این سنت های باارزش را حفظ نمایند. به نظر می آید کره ای ها هم کم کم متوجه این مسأله شده اند. به لطف محبوبیت فوق العاده بازی مرکب، قطعا در آینده شاهد آثار بیشتری از سینمای کره خواهیم بود که کوشش برای حفظ این ارزش ها و باورهای سنتی را به محور اصلی تمرکز خود تبدیل می نمایند.

جی. سی. چاندور، کارگردان کاربلد و گزیده کار آمریکایی در سال 2011 فیلمی به نام مارجین کال ساخت که درباره آغاز بحرا ن های مالی سال های 2007 و 2008 و دلیل و ریشه یابی آن بود. فیلم درباره فعالیت های کارمندان یک بانک سرمایه گذاری در وال استریت است که کم کم متوجه فاجعه پیش روی خود شده اند. در جایی از فیلم دو نفر از این کارمندان همراه با مستخدم شرکت وارد آسانسور می شوند. این دو نفر در دوطرف مستخدم قرار دارند. مستخدم بی خبر از فضاحتی که این کارمندان و مدیرانشان به بار آورده اند، لبخندی به لب دارد و کاملا خشنود و سرحال است. بی خبر از فاجعه پیش رو که زودتر از همه، یقه او و آدم هایی چون او را می گیرد. بدون هیچ دیالوگ و پیغام گل درشتی، جی. سی. چندور یکی از قوی ترین صحنه های تاریخ سینما درباره فقر و اختلاف طبقاتی و مسائل سرمایه داری را به تصویر می کشد.

این مثال برای این بود که بگوییم در دنیای سینما و با همین ابزارهای فیلم سازی، راه های ظریف زیادی برای صحبت درباره مسائل این چنینی وجود دارد. لازم نیست حتما چند پولدار چاق و شهوت ران را نشان دهیم که نوشیدنی در دست، ماسک شیر و گرگ و پلنگ زده اند و از بالا به رقابت گلادیاتورگونه 456 نفر از طبقه پایین جامعه نگاه می نمایند. بازی مرکب اثر مجذوب نماینده و خوبی است، ولی شاهکار نیست. زمانی برای صحبت درباره اختلاف طبقاتی و بی عدالتی های اجتماعی خوشه های خشم (جان فورد - 1940) و بعدازظهر سگی (سیدنی لومت - 1975) ساخته می شد، و الان بازی مرکب.

نقد سریال بازی مرکب دیدگاه شخصی نویسنده است و لزوما نظر گالری ابزار زیبا مگ نیست.